Voor het oprollen van druppelslangen zijn er diverse machines beschikbaar. Elke machine heeft z’n voor- en nadelen. Naast het oprollen van druppelslangen zijn een aantal machines ook geschikt voor het oprollen van aanvoerslangen, hoofdslangen en zelfs wildafweernetten of vliesdoek. De markt heeft voor elk wat wils.

Tijdens periodes van hitte en droogte worden druppelslangen voor irrigatie meer en meer een noodzaak. Na het teeltseizoen is het tijd om de druppelslangen met zorg te verwijderen en/of op te bergen. Verschillende oprolsystemen zijn beschikbaar, maar welke zijn het meest geschikt voor jouw bedrijf? Het PCG stelde een infofiche op met tal van mogelijkheden.

Druppelirrigatie stopt niet bij de oogst

De laatste jaren zien we in de praktijk een enorme uitbreiding van het areaal groenten met druppelirrigatie. Voornamelijk in uien, maar ook in prei en bloemkolen groeit het areaal. Dat druppelirrigatie, eventueel gecombineerd met fertigatie, een grote meerwaarde kan bieden op vlak van opbrengst is geweten. De mechanisatie om druppelslangen te leggen is ook al gekend en beschikbaar, of telers construeren zelf een machine. We merken in de praktijk dat er wel nog vragen zijn rond het oprollen, verwijderen en stockeren van druppelslangen. En dat is niet in alle teelten even evident. Vanuit duurzaamheidsoverwegingen stijgt ook de interesse in meerjarige druppelslangen. Maar ook deze moeten door de teler worden opgerold en gestockeerd tot het volgende teeltseizoen.

Druppelslangen zijn gemaakt van kunststof, daarom moeten ze zorgvuldig worden verwijderd. Plastic verteert niet en is schadelijk voor het milieu als resten op het veld achterblijven. De meest efficiënte manier van verwijderen is het oprollen van de druppelslangen. Zo zijn ze ineens verzameld voor het later afvoeren naar een afvalverwerker. Oprollen kan gebeuren na of voor de oogst, afhankelijk van de teelt. In sommige teelten ligt de slang bovenop, waardoor opgerold kan worden vanaf de kopakker. Bij andere teelten ligt de slang in de grond en moet over het gewas gereden worden om de slangen te verwijderen. In dit geval kan je er ook voor kiezen om na oogst de slangen op te rollen, omdat ze door het oogsten bovenop komen te liggen.

Al enkele oprolmachines voor druppelslangen op de markt

In Vlaanderen worden al enkele merken van oprolmachines aangeboden. Eén van de ;merken is Moretto Officine Meccaniche. Het merk is gekend van de machines om slangen te leggen, maar ook oprollers zijn te vinden in ;hun gamma. De meest eenvoudige, de Hose Reel Light, is licht van gewicht en vraagt weinig vermogen. Het toestel is uitgerust met twee spoelen die hydraulisch aangedreven worden vanuit de tractor. Wanneer de spoelen vol zijn kan de bestuurder ze handmatig ledigen. De kleine omtrek van de spoelen maakt dat de machine eerder geschikt is voor kleinere arealen en oprollen al rijdend over het veld.

Foto: De wikkelmachine Hiwer is breed inzetbaar op een hedendaags groenteteeltbedrijf.		Foto: Sommige telers zijn inventief en construeren hun eigen oprolsysteem aan de hand van mechanisatie in hun bezit.

Van deze machine is ook een gesofisticeerder model beschikbaar. De Hose Reel Single or Double is verkrijgbaar met één of twee spoelen om slangen op te rollen. Het verschil hierbij is dat de spoel(en) hydraulisch openen om de slangen te lossen. Dit maakt het minder arbeidsintensief voor de bestuurder. Alle slangen kunnen zo eenvoudig worden verzameld zonder telkens te hoeven uitstappen bij een volle spoel. De machine kan zowel rijdend als stilstaand worden gebruikt. Daarnaast is het perfect mogelijk om meerdere slangen tegelijkertijd op te rollen door deze aan elkaar te knopen. De machine is eveneens uit te rusten met geleiders die tijdens het oprollen grond en loofresten verwijderen van de slangen. Deze machine is beter geschikt voor grotere arealen dan voorgaande.

De eerder beschreven machines zijn minder geschikt voor meerjarige druppelslangen. Dat de spoel opent voor het ledigen van de slangen maakt stockage gedurende de winter iets complexer. De Hose Reel Recycle is wel geschikt voor meerjarige druppelslangen. De spoel is wederom hydraulisch aangedreven, maar ook verwisselbaar. Als een spoel vol is, wordt een lege in de plaats gehangen. De volle spoel kan makkelijk gestockeerd worden en in het voorjaar wordt hij op de machine geplaatst om de druppelslangen terug te leggen. Alvorens de slangen op de spoel gerold worden passeren ze langs een intensieve reinigingsunit die bestaat uit rollen en borstels. Zand, loofresten en andere vervuilingen blijven zo achter op het veld, waardoor je het komende voorjaar kan starten met propere druppelslangen.

De Tape Retrieval Kit van Wroot Water is nog niet in Vlaanderen beschikbaar, maar is& ook zeer geschikt voor dit werk. De machine bevat een grote spoel, waar veel slangen op kunnen. De spoel is conisch geconstrueerd en opent hydraulisch. Dit maakt ledigen zeer handig, en de conische vorm zorgt voor snel lossen zonder haperingen. Optioneel is de oproller uitgerust met een geleidingsarm die een mooie verdeling over de spoel mogelijk maakt. Als extra optie is de spoel verkrijgbaar met een ‘oppakarm’. Aan het kopeind worden diverse slangen aan elkaar geknoopt met een lus. Door de oppakarm in de lus te haken kan de machine beginnen met oprollen zonder dat de bestuurder hoeft uit te stappen.

Multifunctionele oprolsystemen voor druppel- en hoofdslangen

Een installatie voor druppelirrigatie bevat naast druppelslangen ook nog een hele reeks hoofdslangen. Deze zijn altijd meerjarig. Omwille van rendabiliteit is het dan ook interessant om te werken met machines die geschikt zijn voor het oprollen van zowel druppelslangen als hoofdslangen. Hierbij kan je kiezen voor een slangenhaspel met wisseldrum. Dergelijke machine is verkrijgbaar bij verschillende merken en inzetbaar voor diverse doeleinden. Zo worden deze machines al langer ingezet voor het oprollen van sleepslangen voor drijfmest.

Zo’n slangenhaspel vraagt relatief weinig vermogen en weegt niet te zwaar. De aandrijving gebeurt eveneens hydraulisch. Doordat een slangenhaspel geschikt is voor grote aanvoerslangen is de overbrenging sterker, wat maakt dat vanop de kopakker langere einden kunnen worden opgerold. Een volle spoel (drum) kan eenvoudig worden afgezet en ingeruild voor een lege. Dit maakt dat de machine ook kan worden ingezet bij meerjarige druppelslangen alsook voor hoofdslangen van de installatie.

Op veel bedrijven wordt maar op een beperkt areaal druppelirrigatie ingezet, maar irrigeert men een groter deel van het areaal met een beregeningshaspel. De slangenhaspel heeft als voordeel dat ze ook geschikt is voor het oprollen van flexibele aanvoerslangen voor deze haspel. Afhankelijk van het gekozen merk is de slangenhaspel eveneens uit te rusten met een geleidingsarm die ervoor zorgt dat de slangen mooi worden verdeeld over de drum.

Een nadeel van zo’n machine is dat de drum (spoel) vaak niet te openen is. Hierdoor moeten alle slangen na oprollen worden doorgesneden om de drum te ledigen, wat bij éénjarige slangen eerder nadelig is en arbeidsintensief. Afhankelijk van het merk kan je optioneel kiezen voor een drum die wel te openen is langs de zijkant, wat het ledigen vereenvoudigt.

Wikkelmachine kan ook afdekmaterialen aan

Groentetelers komen op hun bedrijf vaak in aanraking met diverse materialen. Naast beregeningsmaterialen en druppelslangen gebruiken ze ook afdekmaterialen zoals netten en vliesdoek. Ook hier is mechanisatie noodzakelijk om deze op te rollen en te stockeren. De Hiwer wikkelmachine is een machine die zeer geschikt is voor het oprollen van vliesdoeken en netten. Op het PCG zetten we deze machine ook in voor het oprollen van druppelslangen. De machine is hydraulisch aangedreven, licht van gewicht en eenvoudig te bedienen. Voor kortere lengtes is oprollen vanaf de kopakker mogelijk, bij langere lengtes is het aangeraden om door of over het gewas te rijden.

Verschenen in Proeftuinnieuws op 26 januari 2024

Infofiches met technische gegevens en specificaties van de machines

Op de infofiches die het PCG samenstelde zijn er nog tal van extra gegevens te vinden over deze machines. Naast technische gegevens en specificaties van de machines staan er ook mogelijke dealers op vermeld. Raadpleeg hier Infofiche oprolsystemen voor druppelslangen

Meer info?

Jonas Bodyn
Anne Waverijn

Samenwerking

Dit onderzoek werd uitgevoerd in het kader van het project ‘Slimme combinatie van teeltkeuze en technologie voor een rendabele klimaatrobuuste land- en tuinbouw’. Het project kadert in het relanceplan ‘Vlaamse Veerkracht’ en wordt gefinancierd door het Agentschap Landbouw en Zeevisserij van de Vlaamse Pverheid.