Drainagewater

Drainagewater wordt door de wetgever als grondwater beschouwd. Drainagewater kan op verschillende manieren een waterbron vormen op het bedrijf.

Klassieke drainage

In het winterhalfjaar is er in Vlaanderen bij openluchtteelten een belangrijk neerslagoverschot. Om te natte bodemomstandigheden te vermijden en in het voorjaar tijdig met veldwerkzaamheden te kunnen starten, is een belangrijk deel van de tuinbouwgronden in Vlaanderen gedraineerd met een kunstmatig drainagestelsel. Een aanzienlijk deel van het neerslagwater verlaat via die drainage de percelen en is dan niet meer beschikbaar voor de (volgende) teelt. Op jaarbasis valt gemiddeld ongeveer 910 liter neerslag per m² op de percelen.  Op akkerbouwland is er gemiddeld een neerslagoverschot (het verschil tussen neerslag en verdamping) van 325 l/m², op landbouwgrasland is dat gemiddeld 300 l/m² (bron: Grondwaterformules). Dit neerslagoverschot vult deels de grondwatertafel aan, maar vloeit ook deels weg via het drainagestelsel naar een gracht of een verzamelput. Aangenomen word dat er jaarlijks ongeveer 1000 m³ drainagewater per ha afgevoerd wordt naar de grachten.

Drainagesysteem onder foliebassin

Onder een foliebassin ligt meestal ook een drainagestelsel. Dit drainagestelsel is nodig om bij hoge grondwaterstand en lage waterstand in de bassin te vermijden dat de waterdruk vanuit het grondwater te hoog wordt en de bassinfolie zou gaan drijven en mogelijk zelfs beschadigd zou raken. Dit drainagewater loopt meestal via drainagebuizen en eventueel moerbuizen naar een gracht of beek. Echter, gezien de lage grondwaterstanden in Vlaanderen, en het feit dat beken in neerslagrijke periodes vaak overbelast zijn, is het aan te raden dit grondwater te hergebruiken als dit mogelijk is. Dit drainagewater kan opgevangen worden in een opslagsysteem of verpompt worden naar het foliebassin of een andere wateropslag. Later in het jaar kan het verzamelde drainagewater als irrigatiewater gebruikt worden, in zoverre aan de nodige waterkwaliteitseisen voldaan wordt.

Op glastuinbouwbedrijven kan drainagewater van het drainagestelsel onder de waterbassin of onder de serre benut worden. Het is in bepaalde gevallen zelfs mogelijk om aan het gietwater van de planten in de serre (vb. tomaten op substraat) steeds een beperkt percentage (vb. 10-15%) van dit drainagewater rechtstreeks toe te voegen, zonder dat dit tijdelijk opgeslagen hoeft te worden.

Kwaliteit

De kwaliteit van ondiep drainagewater is niet altijd goed. Dergelijk water bevat meer schadelijke zouten, nitraten en ijzer dan de diepere watervoerende lagen, vooral na een periode van bemesting. Vaak is een waterbehandeling [LB1] nodig voor hoogwaardige toepassingen.

Opslag van drainagewater

Door drainagewater op te vangen bij neerslagoverschot en het over te pompen in een wateropslagsysteem[LB2] , kan het water bijgehouden worden om het te kunnen benutten in periodes van neerslagtekort.

Opvangsystemen voor drainagewater worden al op meerdere plaatsen in Vlaanderen met succes toegepast. Op Viaverda site Kruisem ligt al meer dan 20 jaar een dergelijk systeem, waarbij het drainagewater eerst via een moerbuis afgevoerd wordt naar een verzamelput met dompelpomp. Bij voldoende drainagewater in de verzamelput wordt het water automatisch (vlottersysteem) overgepompt in een foliebassin. Dit foliebassin heeft een veel hogere opslagcapaciteit dan de verzamelput. In de zomermaanden wordt in belangrijke mate beregend met water afkomstig vanuit dit foliebassin.

Peilgestuurde drainage

De drainagebuizen monden bij peilgestuurde drainage niet rechtstreeks uit in een sloot, maar zijn aangesloten op een verzamelbuis aan de rand van het perceel. Die buis loopt naar een verzamelput, waar de peilregeling plaatsvindt met behulp van een regelbuis.

Peilgestuurde drainage is een systeem dat ervoor kan zorgen dat drainagewater ter plaatse wordt gehouden en dus niet te snel afgevoerd wordt.

Bij peilgestuurde drainage zal er minder water wegstromen door de drains, en meer water opgenomen worden door het gewas. Hierdoor zullen ook de opgeloste nitraten (en in mindere maten fosfaten) meer benut worden door het gewas en minder verloren gaan. Peilgestuurde drainage kan een oplossing zijn voor de voorspelde klimaatsveranderingen, want zo kan een deel van de winterse neerslagoverschotten lokaal worden vastgehouden.

Meer info over de werking van peilgestuurde drainage vind je Peilgestuurde drainage, het handboek.

Infiltratie

Ten slotte kan het drainagewater ook geïnfiltreerd worden. Voor meer info, zie informatie over verschillende infiltratietechnieken[EV3] .

Aanleg (peilgestuurde) drainage

Peilgestuurde drainage is ongeveer twee keer zo duur als het conventioneel drainagesysteem, de kosten voor peilgestuurde drainage komen gemiddeld neer op 3.000 tot 4.000 €/ha.

Heffingen op winning van grondwater en lozing van grondwater

Drainagewater wordt door de wetgever als grondwater beschouwd. Er moeten bijgevolg heffingen betaald worden voor de winning van grondwater (>500m³) en op het lozen van dat water.

Heffing winning grondwater[EV1] 

Heffing lozing grondwater[EV2] 

Andere kosten

• Kostprijs van het oppompen
• De aankoop van een eventuele opslag om piekverbruik op te vangen
• Eventuele behandelingskosten

Aangezien drainagewater grondwater is, zal een vergunning [EV1] voor grondwaterwinning moeten aangevraagd worden bij de VMM. Er zal ook een debietmeter moeten voorzien worden direct na de pomp. Deze m³’s moeten geïntegreerd worden in de wateraangifte en u zal hierop grondwaterheffingen betalen.